Op donderdag 13 november 2025, precies om 05:00 uur, begon in Nieuwleusen een experiment dat de manier waarop Nederland stroomtekorten aanpakt, voor altijd kan veranderen. Enexis, de Nederlandse energienetbeheerder met hoofdkantoor in Overijssel, heeft voor het eerst een Nieuwleusen-specifieke oplossing geactiveerd: een zeecontainer vol lithium-ionbatterijen, geplaatst naast een oude transformatorhuisjes, om stroompieken te absorberen. Het is geen sci-fi, maar een noodoplossing — en het werkt. De reden? In de wintermaanden, vooral tussen 7:00 en 10:00 uur ’s ochtends en 16:00 en 21:00 uur ’s avonds, lopen de netten in 22 kwetsbare dorpen, waaronder Oudleusen en Oosterdalfsen, over. De gemiddelde stroomuitval duurde in de eerste helft van 2025 nog 10,5 minuten — minder dan de 12,8 minuten van 2024 — maar in deze plekken is het niet meer een kwestie van gemiddelden. Het is een kwestie van overleving.
Het probleem: wanneer het net knapt
Het is een eenvoudige vergelijking: meer elektrische auto’s, meer warmtepompen, meer zonnepanelen — en hetzelfde oude kabelnet. Enexis heeft in de afgelopen jaren 180.000 nieuwe aansluitingen toegevoegd, maar de infrastructuur in de Achterhoek en de Veluwe is nog steeds gebouwd voor een tijd waarin huishoudens een tv en een koelkast hadden. Nu hebben ze ook een 10 kW-lader voor de Tesla, een 5 kW-warmtepomp en een 8 kW-batterij op de zolder. In Nieuwleusen, waar 63% van de woningen in 2025 een zonnepaneel heeft, piekt het verbruik op koude dagen tot wel 40% boven de capaciteit van de transformator. Geen wonder dat de lokale brandweer al drie keer in 2025 moest ingrijpen bij oververhitte kabels. "We zien nu dat het net niet meer reageert op de vraag — het knapt," zegt een anonieme nettechnicus die voor Enexis werkt.
De oplossing: zeecontainers als stroombuffer
De zeecontainer in Nieuwleusen bevat 2,3 megawatt aan batterijen — genoeg om 500 huishoudens een uur lang van stroom te voorzien. Het is geen gewone batterij. Het systeem werkt congestieverzachtend: het laadt op wanneer er te veel zon is (bijvoorbeeld op een zonnige middag), en levert terug als de vraag piekt. Bij 18:00 uur, wanneer de kinderen thuiskomen, de wasmachine draait en de warmtepomp op volle kracht werkt, springt de container in. Het net wordt ontlast. De container is tijdelijk — een brug tot de nieuwe kabels en transformatorhuisjes in 2027-2028 klaar zijn. Maar het is ook een test: als het werkt, worden er in 2026 nog vijf geplaatst in de regio. "We testen niet voor de lol," zegt Han Slootweg, COO van Enexis. "We testen omdat we geen keuze hebben. Als we wachten tot de bouw klaar is, zijn er al duizenden huishoudens zonder stroom geweest."
De regels: wie mag wat en hoe
Niet elke batterij mag zomaar op het net. Enexis onderscheidt twee categorieën: congestieverzachtend en congestieneutraal. Bij het eerste type — zoals de container in Nieuwleusen — mag de batterij actief meedoen aan het net. Bij het tweede type wordt de batterij ‘afgekoeld’: hij mag geen stroom opnemen of afgeven tijdens piekmomenten, zodat hij geen extra druk legt. Batterijen groter dan 1 MW vallen onder strenge regels van de Autoriteit Consument & Markt. Kleinere systemen, zoals de 200 kW-batterij van een boerderij met 920 zonnepanelen in Zuid-Limburg, moeten alleen worden gemeld. Maar als je een bedrijf hebt dat een nieuwe aansluiting wil, dan wacht je — ja, echt — soms tien jaar. Dat is geen fout. Dat is het systeem.
Samenwerking met gemeenten: een nieuwe fase
Op 8 oktober 2025 tekenden de gemeenten van Dalfsen, Zwolle en Epe een samenwerkingsovereenkomst met Enexis. Dat was geen ceremonie. Dat was een wapenstilstand. Tot dan toe hadden gemeenten de netbeheerder beschouwd als een bureaucratie die met kabels kwam en geen rekening hield met stadsplanning. Nu werken ze samen aan locatieplanning: waar bouw je een batterijcontainer? Waar bouw je een nieuwe transformator? En waar moet je gewoon stoppen met bouwen? "We geven Enexis toegang tot onze bouwplannen, en zij geven ons een tijdschema voor de netuitbreiding," zegt de wethouder van Dalfsen. "Dat is nieuw. Dat is realistisch."
Wat komt er aan? De toekomst van het net
De zeecontainers zijn maar een tussenstap. Enexis werkt aan een digitale "netkaart" die in real time laat zien waar de druk zit. In 2026 wil het bedrijf een app introduceren waar huishoudens kunnen zien: "Vandaag is het een goed moment om de wasmachine te draaien — je helpt het net." Ook wordt er gewerkt aan "smart transformers" — intelligente transformatorhuisjes die automatisch hun spanning aanpassen. Maar het grootste probleem blijft: ruimte. Er is geen plek meer voor nieuwe kabels in de achtertuin van een boerderij. Daarom zijn zeecontainers niet alleen een technische oplossing. Ze zijn een politieke boodschap: we moeten anders denken over infrastructuur. Niet meer als iets wat je bouwt, maar als iets wat je plaatst — en verplaatst — als het nodig is.
Praktijkvoorbeeld: de boerderij die niet afhankelijk is van het net
Op een boerderij in de buurt van Nieuwleusen, met 920 zonnepanelen en een 200 kW-batterij, is de stroom nooit uitgevallen — zelfs niet tijdens de vorst in december 2024. De eigenaar, Jan de Vries, heeft een aggregaataansluiting laten installeren, maar hij gebruikt het nooit. "Mijn melkmachine, de ventilatie en de verlichting draaien op batterij. Ik heb geen stroomrekening meer. Ik heb een energiebeheerder." Hij lacht. "Enexis komt hier wel eens kijken. Ik denk dat ze denken dat ik een genie ben. Maar ik ben gewoon slim geweest. Ik heb gewoon niet gewacht op de overheid."
Frequently Asked Questions
Hoe werkt de zeecontainer met batterijen precies?
De container bevat 2,3 MW aan lithium-ionbatterijen die energie opslaan tijdens piekproductie (bijvoorbeeld zonnige middagen) en die stroom terugleveren tijdens piekverbruik (ochtend en avond). Het systeem werkt ‘congestieverzachtend’: het verlaagt de druk op het net en voorkomt overbelasting. De container is tijdelijk en wordt gecontroleerd via een digitale monitor van Enexis.
Waarom duurt het zo lang om een nieuwe aansluiting te krijgen?
Vanwege netcongestie in kwetsbare gebieden zoals Nieuwleusen moet Enexis eerst de infrastructuur aanpassen — maar dat vereist bouwvergunningen, grondwerk en kabellegging, wat vaak 5 tot 10 jaar duurt. Er is ook een gebrek aan ruimte voor nieuwe transformatorhuisjes. De zeecontainers zijn een tijdelijke oplossing terwijl de lange-termijnplannen worden uitgevoerd.
Kan ik zelf ook een batterijcontainer plaatsen?
Ja, maar alleen als je een systeem van meer dan 1 MW hebt en een congestieverzachtend contract sluit met Enexis. Kleinere systemen (onder 1 MW) moeten worden gemeld, maar mogen niet actief meedoen aan het net zonder toestemming. Het is geen kwestie van ‘plaatst maar’, maar van ‘reguleert en test’.
Wat is het verschil tussen congestieverzachtend en congestieneutraal?
Een congestieverzachtende batterij levert stroom terug aan het net tijdens piekuren, wat de druk verlaagt. Een congestieneutraal systeem doet dat niet — het blijft passief en mag geen stroom opnemen of afgeven tijdens piekmomenten. Het eerste is actief en voordelig voor het net, het tweede is passief en veilig, maar biedt geen netvoordeel.
Is dit een oplossing voor heel Nederland?
Nee, niet direct. Deze oplossing is specifiek voor gebieden met oude infrastructuur en hoge energietransitiedruk, zoals de Achterhoek en delen van Overijssel. In steden met moderne kabels is het minder nodig. Maar het principe — tijdelijke, mobiele batterijoplossingen — kan worden overgenomen in andere regio’s met netcongestie, zoals de Veluwe of de Noord-Hollandse rand.
Wat gebeurt er na 2027?
De zeecontainers worden verwijderd als de permanente netuitbreidingen klaar zijn — verwacht rond 2027-2028. Maar de ervaring met deze systemen helpt Enexis bij het ontwerpen van de volgende generatie: slimme, geïntegreerde batterijen die onder de grond worden geplaatst en met zonneparken en warmtepompen zijn verbonden. Het is een nieuwe fase: van reactief naar proactief netbeheer.
